آزمایش urea یا اوره خون برای بررسی نحوه عملکرد کلیه‌ها انجام می شود. در آزمایش اوره، یک تست خون از بیمار گرفته شده و میزان اوره موجود در خون اندازه گیری می‌شود. آزمایش خون، یکی از رایج‌ترین انواع تست‌های پزشکی به شمار می‌رود و یکی از فاکتورهای مهم آن، BUN یا همان نیتروژن اوره خون است.
خیلی از افراد تمایل دارند قبل از مراجعه به پزشک و در منزل، برگه آزمایش خود را تفسیر کنند. اما این کار، خیلی هم ساده نیست؛ زیرا در این برگه، با انواع علائم اختصاری انگلیسی طرف هستیم که شاید تا به حال، اسم آن‌ها نیز به گوشمان نخورده باشد.
یکی از این علائم BUN است که می‌گوید urea در آزمایش خون شما چقدر است. در این مقاله تلاش می‌کنیم تا تفسیر آزمایش اوره را توضیح دهیم. تا پایان با ما همراه باشید.
UREA چیست؟
اوره یکی از مواد زائد بدن است که از شکسته شدن پروتئین‌ها در کبد تولید می‌شود. کبد، پروتئین‌های موجود در مواد غذایی را تجزیه می‌کند و زمانی که این کار را انجام می‌دهد، باعث ایجاد اوره می‌شود.
نحوه تشکیل اوره بدین صورت است که ازت با عناصر دیگر مانند کربن، هیدروژن و اکسیژن ترکیب می‌شود تا این ماده در بدن تشکیل شود. کبد شما، ماده را درون خون آزاد می‌کند و اوره سرانجام به کلیه‌ها می‌رسد.
وقتی کلیه‌ها سالم باشند، این ماده زائد را از خون می‌گیرند و همراه با ادرار، آن را از بدن خارج می‌سازند. اما اگر کلیه‌ها یا کبد نتوانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند، سطح اوره خون افزایش می‌یابد.
گاهی اوقات آزمایشگاه‌ها برای تخمین مقدار اوره خون از تست نیتروژن اوره خون یا BUN استفاده می‌کنند.
تفسیر آزمایش اوره خون
همانطور که گفته شد، آزمایش اوره برای بررسی سلامت کلیه‌ها و عملکرد درست آن‌ها انجام می‌شود، اما پزشکان برای اینکه بتوانند تشخیص درست‌تری بدهند، در کنار آن، یک آزمایش کراتین خون نیز تجویز می‌کنند.
آزمایش اوره، علاوه بر کارکرد کلیه‌ها، می‌تواند برای تشخیص شرایط دیگری از جمله موارد زیر نیز به کار برود:
- مشکلات کبدی
- سوء تغذیه
- گردش خون ضعیف در بدن
- کمبود آب در بدن
- انسداد مجاری ادراری
- نارسایی قلبی
- خونریزی دستگاه گوارش
حتی گاهی برای بررسی تأثیر دیالیز بر بدن بیمار هم از این آزمایش استفاده می‌شود. به علاوه، در چکاپ‌های معمول نیز مقدار اوره خون تست می‌شود. برای مثال وقتی بیمار مدتی در بیمارستان بستری بوده و یا حین و بعد از درمان بیماری‌هایی مثل دیابت.
توجه داشته باشید با انجام آزمایش خون جهت اندازه گیری میزان اوره، فقط بالا یا پایین بودن اوره مشخص می‌شود و علت تغییرات میزان UREA در این آزمایش، قابل تشخیص نیست.
مقدار اوره خون چقدر باید باشد؟
نتایج UREA در آزمایش خون معمولا به صورت میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر خون بیان می‌شوند. به طور کلی، میزان 7 تا 20 میلی‌گرم اوره در هر دسی‌لیتر خون، به عنوان نتایج نرمال تست BUN تلقی می‌شوند.
اما به طور معمول سطح معمولی و نرمال اوره به صورت زیر تفسیر می‌شود:
- مردان بزرگسال: بین 8 تا 24 mg/dl
- زنان بزرگسال: بین 6 تا 21 mg/dl
- کودکان یک تا هفت ساله: بین 7 تا 20 mg/dl
- نوزادان زیر یک سال: 3 تا 12 mg/dl
توجه: نتایج UREA در آزمایش خون بسته به سن، محل آزمایش و سایر فاکتورها ممکن است تغییر کنند. بهترین راه این است که از پزشک بخواهید نتایج برگه آزمایش شما را تفسیر کند.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که میزان نیتروژن اوره خون، با افزایش سن، بیشتر می‌شود. به همین دلیل است که سطح UREA در کودکان شیرخوار، بسیار کمتر از سایر افراد است.
نکته: اگر آزمایش خون داده‌اید و می‌خواهید پیش از مراجعه به پزشک، علائم اختصاری آن را بخوانید و به طور نسبی از کیفیت نتایج مطلع شوید، جدول تفسیر آزمایش خون را بخوانید.
پایین بودن urea در آزمایش خون
پایین بودن مقدار اوره خون بیمار نسبت به مقدار نرمال و طبیعی، می‌تواند نشانه یکی از موارد زیر باشد:
- نارسایی کبد
- سوءتغذیه
- کمبود شدید پروتئین در رژیم غذایی فرد
- تجمع آب زیاد در بدن
بالا بودن urea در آزمایش خون
به طور کلی، بالا بودن میزان نیتروژن اوره در خون، به این معنی است که کلیه‌های شما به خوبی کار نمی کنند. اما موارد زیر نیز می‌توانند منجر به بالا رفتن سطح UREA در آزمایش خون شوند:
- انسداد مجاری ادراری
- نارسایی احتقانی قلب یا حمله قلبی اخیر
- خونریزی از دستگاه گوارش
- کمبود آب بدن ناشی از عدم نوشیدن مایعات کافی یا به دلایل دیگر
- شوکه شدن
- سوختگی شدید
- داروهای خاصی مانند برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
- یک رژیم غذایی با پروتئین بالا
علائم اوره بالا چیست؟
یک یا چند مورد از علائم زیر، می‌توانند نشان‌دهنده سطح بالای نیتروژن اوره خون در بدن باشند:
- خستگی شدید
- گرفتگی در پاها
- کم یا بدن اشتها بودن
- حالت تهوع
- استفراغ
- عدم تمرکز
اگر هر کدام از علائم زیر را در خود مشاهده می‌کنید، بهتر است سریعا به یک پزشک متخصص، مراجعه کنید.
چرا پزشک آزمایش Urea می‌دهد؟
پزشک ممکن است به یکی از دلایل زیر، BUN یا همان UREA در آزمایش خون را برای شما تجویز کند:
- اگر مشکوک به آسیب کلیه‌ای باشید.
- اگر عملکرد کلیه شما نیاز به ارزیابی داشته باشد.
- برای تعیین اثربخشی درمان دیالیز
توجه: آزمایش BUN ممکن است در کنار گروهی دیگر از آزمایش‌ها و برای تشخیص بیماری‌هایی مانند آسیب کبدی، انسداد مجاری ادراری، نارسایی احتقانی قلب، خونریزی دستگاه گوارش و … توسط پزشک درخواست شود.
اگر دلیل اصلی آزمایش BUN مشکلات کلیوی باشد، در کنار اوره، ماده‌ای دیگر به نام کراتینین نیز در خون اندازه‌گیری می‌شود. کراتینین نیز همانند UREA یک ماده زائد است که باید توسط کلیه‌های سالم، از بدن دفع شود.
یکی از دلایل دیگری که پزشک ممکن است آزمایش نیتروژن اوره خون را برای شما درخواست کند، تشخیص عملکرد صحیح کلیه‌ها در دفع مواد زائد از بدن است. در این شرایط، میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) در خون شما نیز اندازه گیری می‌شود.
آمادگی های قبل از آزمایش اوره
در صورتی که تنها قرار باشد UREA در آزمایش خون شما اندازه‌گیری شود، به هیچ آمادگی قبلی نیاز ندارید. می‌توان در هر ساعت از شبانه‌روز، آزمایش BUN را انجام دهید و قبل از آن نیز، همانند سابق بخورید یا آب بنوشید.
اگر در کنار این آزمایش، تست‌های دیگری نیز برای شما تجویز شده باشند، ممکن است نیاز باشد چند ساعت قبل از آزمایش، ناشتا باقی بمانید. پزشک، دستورالعمل‌های لازم را در این زمینه به شما یادآور خواهد شد.
عوارض زیاد بودن اوره در بدن
عوارض بالا بودن اوره خون، می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و در صورتی که به موقع درمان نشوند، ممکن است حتی منجر به مرگ شوند. از جمله مهم‌ترین عوارض بالا رفتن سطح UREA در خون، می‌تواند به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش احتمال حملات قلبی
- مسائل قلبی عروقی
- خارش شدید ناشی از عدم تعادل مواد معدنی
- سفت و دردناک شدن مفاصل
همانطور که مشاهده می‌کنید، بالا بودن اوره خون می‌تواند واقعا خطرناک و حتی تهدید کننده زندگی شما باشد. بنابراین در اولین فرصت، باید به فکر درمان و پایین آوردن آن باشید.
راه‌های درمان اوره خون بالا
در صورتی که پزشک به طور قطع تشخیص داده است که میزان UREA خون شما بالاست، باید به فکر درمان آن باشید. موارد زیر می‌توانند شما را در این راه، یاری کنند:
- از مصرف مکمل‌های حاوی کراتینین خودداری کنید.
- مصرف پروتئین را مقداری کاهش دهید.
- فیبر بخورید.
- مصرف نمک را به حداقل برسانید.
- از استعمال دخانیات بپرهیزید.
- با نوشیدن الکل خداحافظی کنید.
در کنار همه این موارد، پزشک قطعا یک برنامه درمانی مناسب و متناسب با سن شما، برای کاهش اوره خون، در اختیارتان قرار خواهد داد.
داروهای پایین آورنده اوره خون
بنا بر گزارش مجله معتبر Healthline در صورتی که میزان اوره خون شما به شدت بالا رفته باشد، به احتمال زیاد به اورامیا مبتلا شده‌اید و دیالیز تنها راه‌حل درمانی پیش رو خواهد بود. دیالیز روشی است که در آن، مواد زائدی مانند اوره و کراتینین، به جای کلیه‌ها، به روش مصنوعی از بدن خارج شوند.
دیالیز به دو روش انجام می‌شود:
- Hemodialysis: از یک دستگاه استفاده شده و مواد زائد، از خون شما دفع می‌شوند.
- Peritoneal dialysis: از طریق یک لوله، مایعی وارد شکم شما شده و مواد زائد را بیرون می‌کشد.
نشانه‌های عملکرد نادرست کلیه ها
چنانچه علائم زیر را دارید به پزشک خود اطلاع دهید، چرا که هر کدام از آن‌ها می‌توانند نشانه عملکرد نادرست کلیه‌ها باشند:
- تغییر در مقدار ادرار
- مدفوع فوم مانند، خونی یا بی رنگ
- درد در هنگام دفع
- تورم در دست ها، مچ، پاها، قوزک پا، اطراف چشم، صورت یا شکم
- بی قراری پاها در طول خواب
- درد مفاصل یا استخوان
- درد در پهلوها (محل قرارگیری کلیه ها)
- خستگی دائمی
کلام آخر
همان طور که گفته شد، نتایج این آزمایش نمی‌تواند علت بالا یا پایین بودن اوره خون را مشخص کند. به این منظور، پزشک آزمایش‌های دیگری نیز تجویز خواهد کرد و یا ممکن است با توجه به سایر علائم ظاهری، درمان خاصی را برای بیمار شروع کند.
خیلی از اوقات، با نوشیدن به اندازه آب می‌توان سطح اوره را کاهش داد. هم چنین کم کردن مصرف پروتئین نیز می‌تواند مؤثر باشد. بنابراین همانطور که می‌بینید، خیلی اوقات بدون مصرف دارو می‌توان مقدار اوره را کنترل کرد.
حتی با این وجود باز هم نباید هر نوع سطح غیرعادی اوره را به مشکلات کلیوی نسبت داد. گاهی اوقات مسائلی مثل کم شدن آب بدن، بارداری، میزان پروتئین رژیم غذایی، استروئیدها و افزایش سن می‌توانند علت نرمال نبودن مقدار اوره باشند که هیچ کدام خطری برای سلامتی فرد محسوب نمی‌شوند.
دیدگاهتان را بنویسید