علامت اختصاری EOS یکی از زیرشاخه‌های WBC در آزمایش خون است. فاکتور WBC به شمارش گلبول‌های سفید اشاره دارد و از مهم‌ترین بخش‌های یک آزمایش خون CBC (شمارش کامل سلول‌های خونی) محسوب می‌شود. 5 نوع گلبول سفید در خون یافت می‌شوند که یکی از آن‌ها، ائوزینوفیل با علامت EOS است. 

در این مقاله قصد داریم به بررسی فاکتور EOS در آزمایش خون و تفسیر نتایج آن بپردازیم. اگر شما هم دوست دارید با علائم اختصاری برگه آزمایش بیشتر آشنا شوید، تا انتها با ما همراه باشید. 

Eosinophils چیست؟

پزشک گاهی اوقات لازم می‌بیند که تعداد گلبول‌های سفید خون را بررسی کند. این کار با آزمایش WBC انجام می‌شود (برای اطلاعات بیشتر، WBC چیست را بخوانید)؛ اما در بدن 5 نوع گلبول سفید وجود دارد و بعضی وقت‌ها نیاز است که تعداد یک نوع از این گلبول‌ها به تفکیک بررسی شود. در این مواقع ممکن است پزشک دستور آزمایش EOS را بدهد.

EOS برای شمردن تعداد ائوزینوفیل‌ها است و زمانی تجویز می‌شود که پزشک برخی بیماری‌های آلرژیک، عفونت‌ها و… را در بدن شما تشخیص دهد. 

 “EOS” یا “EO” مخفف عبارت “Eosinophils” است. ائوزینوفیل‌ها نوعی از گلبول‌های سفید هستند که حدود 5 درصد از کل حجم خون را تشکیل می‌دهند.

این سلول‌ها که بخشی از سیستم ایمنی بدن در مهره‌دارن به‌حساب‌می‌آیند، از یک هسته با دو لوب (bilobed) و یک سیتوپلاسم با بیش از 200 گرانول بزرگ تشکیل شده‌‌اند.

به طور کلی، 5 نوع گلبول سفید در خون یافت می‌شوند:  

• مونوسیت‌ها (Monocytes): نسبت به بسیاری از گلبول‌های سفید عمر طولانی‌تری دارند و به تجزیه باکتری‌ها کمک می‌کنند.
• لنفوسیت‌ها (Lymphocytes): برای مبارزه با باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر مهاجمان مضر، آنتی بادی ایجاد می‌کنند. برای شمردن تعداد لنفوسیت‌ها در خون از آزمایش lymph استفاده می‌شود (برای اطلاعات بیشتر، lymphocytes چیست را بخوانید).
• نوتروفیل‌ها (Neutrophils): باکتری‌ها و قارچ‌ها را می‌کشند و هضم می‌کنند. نوتروفیل‌ها پرتعدادترین نوع گلبول‌های سفید و اولین خط دفاعی شما در هنگام بروز عفونت هستند.
• بازوفیل‌ها (Basophils): زمانی که عوامل عفونی به خون شما حمله می‌کنند، این سلول‌های کوچک زنگ خطر را به صدا در می‌آورند. آن‌ها مواد شیمیایی مانند هیستامین (نشان‌گر بیماری آلرژیک) ترشح می‌کنند که به کنترل پاسخ ایمنی بدن، کمک می‌کند.
• ائوزینوفیل‌ها (Eosinophils): به انگل‌ها و سلول‌های سرطانی حمله کرده و این مهاجم‌ها را از بین می‌برند و به پاسخ‌های آلرژیک کمک می‌کنند.

با زبانی ساده‌تر می‌توان گفت که ائوزینوفیل‌ها نقش تعیین کننده‌ای در مبارزه با عفونت و انگل‌ها ایفا می‌کنند.

گلبول‌های سفید خون 5 نوع هستند که عمر هرکدام از چند ساعت تا چند روز متغیر است. هر پنج نوع سلول سفید توسط مغز استخوان ساخته می‌شوند. در میان انواع گلبول سفید، ائوزینوفیل‌ها به مبارزه با انگل‌ها اختصاص دارند.

مانند تمام گلبول‌های سفید خون، ائوزینوفیل‌ها هم در سیستم ایمنی بدن انسان، نقش بسیار مهمی را ایفا می‌‌کنند. در واقع زمانی که تعداد ائوزینوفیل‌ها و به طور کلی گلبول‌های سفید در بدن بالا می‌رود، نشان می‌دهد که بدن شما با یک مشکل مواجه شده و در حال تولید گلبول‌های سفید است.

مرکز مبارزه با سرطان دانشگاه کلمبیا، بالا رفتن ائوزینوفیل‌ها را اینگونه تفسیر می‌کند:

بالا رفتن میزان ائوزینوفیل در خون، معمولا واکنش بدن به وجود عوامل حساسیت‌زا، انگل‌ها یا موادی است که توسط سلول‌های سرطانی (معمولا سرطان غدد لنفاوی یا سرطان خون) تولید می‌شوند.

ائوزینوفیل‌ها در بافت‌های سراسر بدن وجود دارند و قادرند تا چند هفته زنده بمانند. مغز استخوان هم به طور دائم آن‌ها را ذخیره می‌کند تا بدن با کمبودشان مواجه نشود.

Eos در آزمایش خون چیست؟

معمولا به دست آوردن مقدار EOS از طریق شمارش کامل سلول‌های خونی صورت می‌گیرد. آزمایشی که در آن کل سلول‌های خونی شمرده می‌شوند، آزمایش خون CBC نام دارد.

هنوز تحقیقات در مورد وظایف ائوزینوفیل‌ها (EOS) در بدن ادامه دارد. تا‌کنون مشخص شده که ائوزینوفیل‌ها به هر نحوی در نزدیکی تمام سیستم‌های بدن حضور داشته و دو کار مهم انجام می‌دهند:

اول اینکه اجرام مهاجم مثل ویروس ، باکتری یا انگل‌هایی مانند کرم قلاب‌دار را نابود می کند؛ علاوه بر این، در مبارزه با ایجاد التهاب به خصوص التهابات ناشی از آلرژی نقش ویژه‌ای دارند.

هیچ وقت نمی‌توانیم با قطعیت بگوییم که التهاب بد است یا خوب! در واقع زمانی که بخشی از بدن ملتهب می‌شود، این یعنی سیستم ایمنی بدن در آن بخش فعال شده است. این فعالیت یک عارضه جانبی هم دارد که باعث می‌شود بافت اطراف آن بخش نیز آسیب ببیند.

آلرژی هم در واقع واکنش سیستم ایمنی است که گاهی باعث التهاب مزمن بخشی از بدن می‌شود. مشخص شده که ائوزینوفیل‌ها نقش مهمی در ایجاد التهابات ناشی از آلرژی، اگزما و آسم دارند.

چرا گاهی لازم است ائوزینوفیل‌های خون شمرده شوند؟

وقتی آزمایش CBC از فردی گرفته می‌شود، تعداد مشتقات سلول‌های سفید هم در آن آزمایش مشخص می‌گردد. تعداد مشتقات سلول‌های سفید، یعنی تعداد هر یک از انواع سلول‌های سفید که به تفکیک در برگه آزمایش مشخص می‌شوند. این مقادیر معمولا به صورت درصد بیان می‌شوند. به طور مثال چند درصد از کل خون فرد را سلول‌های EOS تشکیل داده‌اند.

در بیماری‌های مختلف، تعداد گلبول‌های سفید خون فرق دارد. به طور مثال اگر عامل افزایش، آلرژی باشد، تعداد گلبول‌های سفید از حالتی که بدن به یک دارو واکنش نشان داده یا حالتی که عفونتی در بدن باشد، متفاوت است.

برخی داروها مثل قرص‌های لاغری، تعدادی از داروهای درمان عفونت، بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها، ملین‌های حاوی پسیلیم و آرام‌بخش‌ها باعث می‌شوند eos در آزمایش خون افزایش یابد. بنابراین اگر از این نوع داروها استفاده می‌کنید، حتما قبل از آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید.

تفسیر نتیجه EOS در آزمایش خون

تعداد نرمال ائوزینوفیل در خون با افزایش سن تغییر می‌کند. تعداد طبیعی ائوزینوفیل در خون بزرگسالان باید از 500 سلول در هر میکرولیتر خون کمتر باشد.

میزان نرمال Eosinophil

وب سایت WebMD (معتبرترین سایت اطلاعات پزشکی در آمریکا) میزان ائوزینوفیل نرمال را اینگونه تفسیر می‌کند:

ائوزینوفیل بین صفر تا 6 درصد از خون بدن را می‌سازد. برای محاسبه میزان نرمال ائوزینوفیل، درصد آن در خون را در تعداد گلبول‌های سفید ضرب می‌کنند. بازه جواب‌ها ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف کمی با هم متفاوت باشد؛ اما این حاصل‌ضرب (تعداد ائوزینوفیل‌های موجود در خون) در صورتی که بین 30 تا 350 باشد در حالت نرمال قرار دارد.

بالا بودن EOS در خون نشانه چیست؟

تعداد بالای سلول‌های EOS در هر میکرولیتر خون (بیشتر از 500 عدد) نشان می‌دهد ائوزینوفیل‌های خون مشکلی را تشخیص داده‌اند و به همین خاطر توسط سیستم ایمنی بدن تکثیر شده‌اند.

وقتی تعداد ائوزینوفیل در خون یا بافت‌ها بیشتر از مقدار طبیعی باشد، این یعنی فرد به ائوزینوفیلیا (Eosinophilia) مبتلا شده است.

EOS بالا در آزمایش خون خود به سه دسته طبقه‌بندی می‌شود؛

• ملایم: بین 500 تا 1500
• متوسط: بین 1500 تا 5000
• شدید: بیش از 5000

هر کدام از موارد زیر می‌توانند باعث افزایش تعداد ائوزینوفیل‌ها در خود شوند:

• عفونت با کرم‌های انگلی
• بیماری‌های خودایمنی
• واکنش‌های شدید آلرژی
• اگزما
• آسم
• آلرژی‌های فصلی
• لوسمی و بعضی دیگر از سرطان‌ها
• کولیت اولسراتیو (زخم و التهاب مزمن روده بزرگ)
• مخملک
• لوپوس
• بیماری‌های کرون
• واکنش به یک داروی خاص
• پس زدن عضو پیوندی

آزمایش خون خود را چگونه تفسیر کنیم؟

Eosinophil پایین در آزمایش خون نشانه چیست؟

وقتی تعداد EOS در خون پایین‌تر از حد نرمال (کمتر از 30 عدد) باشد، نشان از مسمومیت با الکل یا تولید بیش از حد کورتیزول (مانند زمانی که به بیماری کوشینگ مبتلا می‌شویم) دارد. کورتیزول هورمونی است که به طور طبیعی در بدن ساخته می‌شود. تعداد ائوزینوفیل همچنین به ساعات شبانه‌روز هم بستگی دارد.

در حالت طبیعی، تعداد EOS در صبح به حداقل و در عصر به حداکثر مقدار خود خواهد رسید. لذا اگر مصرف بیش از حد الکل یا بیماری کوشینگ وجود نداشته باشد، نباید از پایین بودن EOS نگران شد؛ مگر اینکه تعداد سایر سلول‌های سفید نیز به طور غیر عادی کم شده باشد. کم شدن تعداد همه گلبول‍‌های سفید خون از مشکلات مغز استخوان حکایت دارد.

کلام آخر

EOS یا ائوزینوفیل یکی از پنج نوع گلبول سفید در خون است. این گلبول وظیفه مبارزه با انگل‌ها، عفونت‌ها و بعضی مواد ترشح شده توسط سلول‌های سرطانی را دارد. وجود مقادیر زیاد از حدِ EOS در خون را بیماری ائوزینوفیلیا می‌نامند.

معمولا بدن در واکنش به عفونت‌ها و سلول‌های سرطانی این گلبول را ترشح می‌کند و برای همین زیاد بودن آن ممکن است به‌دلیل وجود بیماری‌های مختلف باشد.

کمتر بودن ائوزینوفیل از حد مجاز هم با اینکه زیادتر بودن آن خطرناک نیست، مخاطرات خاص خود را دارد و معمولا به‌خاطر مسمومیت الکلی اتفاق می‌افتد.